Ο Χένρι Τζέιμς (1843-1916), εξέχουσα φιγούρα της Αμερικανικής λογοτεχνίας και πολιτογραφημένος Βρετανός πολίτης από το 1915, εξερεύνησε κατεξοχήν τη θεματική της σύγκρουσης ανάμεσα στην αθωότητα/υπερβολή του νέου Κόσμου και την σοφία/ διαφθορά του Παλαιού.
To Αμερικανικό Σκηνικό, 1907 [απόσπασμα]
Μετάφραση από την αγγλική γλώσσα: Χρύσα Μαρίνου
[Μόλις ο «ανήσυχος αναλυτής» μπει στο Γουόλντορφ Αστόρια της Νέας Υόρκης] Ο εκπληκτικός ξενοδοχειακός κόσμος κλείνει γρήγορα γύρω του. Η διαδικασία της μετάβασης μειώνεται στο ελάχιστο και μεταφέρεται σε συνθήκες εξαιρετικής περιπλοκότητας και λαμπρότητας που λειτουργούν—με την ανάλογη τελειότητα—βάσει άλλων νόμων οι οποίοι εκφράζουν ένα ολοκληρωμένο μοτίβο ζωής. Ο αέρας πυκνώνει με αυτό το χαρακτηριστικό, το χαρακτηριστικό το οποίο συμπυκνώνεται και συσσωρεύεται όπως πουθενά αλλού ο αναλυτής δεν είχε την τύχη να συναντήσει. Αναδύεται και συναντά το κάθε του βλέμμα, και αυτή η ομοφωνία της ανάδυσης, όλων των πτυχών και των φωνών της, συνιστά αυτό που μόλις αποκάλεσα την ουσία της βροντερής Νεοΰορκέζικης ιστορίας. Αυτή η βίαιη απήχηση της όλης επικοινωνίας, την οποία ακροθιγώς αναφέρω, προκύπτει από την τεράστια μάζα, την ποσότητα της παρουσίας ως τρανταχτής απόδειξης του θαυμαστού ξενοδοχειακού ήθους.Το εν λόγω ήθος, που πρώτιστα μας ενδιαφέρει εδώ, είναι ότι γίνεσαι μάρτυρας της αποκάλυψης των πιθανοτήτων του ξενοδοχείου—πιθανοτήτων που το Αμερικανικό πνεύμα αξιοποίησε με μοναδικό τρόπο. Έτσι το ξενοδοχείο οδηγήθηκε στο να εκφράσει ένα κοινωνικό και μάλιστα ένα κυρίαρχα αισθητικό ιδεώδες, που το κατέστησε, στην υπέρτατη έκφρασή του, συνώνυμο του πολιτισμού, αναφορικά με τους παραδεδομένους τρόπους συμπεριφοράς—τόσο που κανείς πραγματικά μπαίνει στον πειρασμό να αναρωτηθεί μήπως το πνεύμα του ξενοδοχείου είναι τω όντι το Αμερικανικό πνεύμα που κατεξοχήν αναζητά την ταυτότητα του και συνάμα αποκρυσταλλώνεται. Αυτή η αλήθεια—το γεγονός ότι το παρόν είναι όλο και περισσότερο η εποχή του ξενοδοχείου—δεν άργησε να κατακλύσει τον νου στη θέα του συγκεκριμένου ξενοδοχείου. Λίγο ως πολύ, όλοι μας έχουμε μυηθεί σε αυτό σε ολόκληρο τον κόσμο, μέσω του αμερικανικού υποδείγματος που απέδωσε καρπούς: ως συνέπεια του, βλέπουμε και άλλες κοινωνίες να ταράζονται από την ίδια ακαταμάχητη ανάδυση και να προσπαθούν, με όποια χάρη και ευχέρεια μπορεί να διαθέτουν, να αποβάλλουν όσο το δυνατόν περισσότερο, τις παλαιότερες τους κοινωνικές επιταγές, συγκεκριμένα την παλαιά προτίμησή τους για την ιδιωτική ζωή.
Original text:
[When the “restless analyst” enters the Waldorf Astoria, New York] The amazing hotel-world quickly closes round him; with the process of transition reduced to its minimum he is transported to conditions of extraordinary complexity and brilliancy, operating—and with proportionate perfection—by laws of their own and expressing after their fashion a complete scheme of life. The air swarms, to intensity, with the characteristic, the characteristic condensed and accumulated as he rarely elsewhere has had the luck to find it. It jumps out to meet his every glance, and this unanimity of its spring, of all its aspects and voices, is what I just now referred to as the essence of the loud New York story. That effect of violence in the whole communication, at which I thus hint, results from the inordinate mass, the quantity of presence, as it were, of the testimony heaped together for emphasis of the wondrous moral.The moral in question, the high interest of the tale, is that you are in presence of a revelation of the possibilities of the hotel—for which the American spirit has found so unprecedented a use and a value; leading it on to express so a social, indeed positively an æsthetic ideal, and making it so, at this supreme pitch, a synonym for civilization, for the capture of conceived manners themselves, that one is verily tempted to ask if the hotel-spirit may not just be the American spirit most seeking and most finding itself. That truth—the truth that the present is more and more the day of the hotel—had not waited to burst on the mind at the view of this particular establishment; we have all more or less been educated to it, the world over, by the fruit-bearing action of the American example: in consequence of which it has been opened to us to see still other societies moved by the same irresistible spring and trying, with whatever grace and ease they may bring to the business, to unlearn as many as possible of their old social canons, and in especial their old discrimination in favour of the private life. (102-3)
James, Henry. The American Scene. London: Chapman and Hall, 1907.
